Αντάντ: Συνασπισμός κρατών (Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας) στον οποίο προσχώρησε και η Ελλάδα κατά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο. Όμηροι (ντουρντουβάκια): Κάτοικοι της ανατολικής Μακεδονίας που υποχρεώθηκαν σε εκπατρισμό και σε καταναγκαστική εργασία σε περιοχές της Βουλγαρίας. Αρχεία: Συλλογή γραπτών κυρίως ντοκουμέντων (κρατικών ή ιδιωτικών) που χρησιμεύουν για την ανάμνηση ή την τεκμηρίωση γεγονότων. Σκρα: Χωριό που βρίσκεται στον νομό Κιλκίς, λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Π.Γ.Δ.Μ. |
| Γερμανική επίθεση στο Βερντέν, πόλη της βορειοανατολικής Γαλλίας (270.000 Γάλλοι και 240.000 Γερμανοί νεκροί). | |
| 1917 | Οι ΗΠΑ εισέρχονται στον πόλεμο στο πλευρό των Αγγλογάλλων τον Απρίλιο, λόγω της βύθισης του αμερικανικού υπερωκεανίου «Λουζιτάνια» από γερμανικό υποβρύχιο. Οι ΗΠΑ παρέχουν σημαντική υλικοτεχνική βοήθεια στους Αγγλογάλλους). |
| 1917 | Εκδηλώνεται στη Ρωσία η Οκτωβριανή επανάσταση. |

«... 25 Μαΐου 1916. Η είδηση ότι οι Βούλγαροι έφτασαν στα πρόθυρα του Σιδηροκάστρου αναστάτωσε τους κατοίκους της πόλεως. Από τη χαραυγή πλήθη κόσμου με ένα μικρό δέμα στο χέρι μαζεύτηκαν στο προαύλιο των στρατώνων ώστε με τη φυγή του 21ου Συντάγματος Πεζικού, που είχε την έδρα του στο Σιδηρόκαστρο, να ακολουθήσουν τα βήματά του και να αποφύγουν τις νέες δοκιμασίες που φοβόταν. Με την ανατολή του ήλιου ξεκίνησε...

Αναφορά υπολοχαγού Mitcgel Philippovitch...
Τα λαχανικά είχαν κατασχεθεί από τους στρατιώτες, οι οποίοι δεν αρκούνταν στο να ληστεύουν εμπορικά και άλλα καταστήματα, αλλά ακόμη και τους κήπους των σπιτιών. Έτσι, έρευνες από τη μια και κλεψιές από την άλλη είχαν σαν αποτέλεσμα να εξαφανισθούν τελείως από την αγορά είδη που άλλωστε δεν βρίσκονταν σε μεγάλες ποσότητες.
Τότε ακολούθησε η πείνα και οι στερήσεις. Οι Βούλγαροι δεν φρόντιζαν παρά μόνο για τους εαυτούς τους. Οι θάνατοι από την πείνα άρχισαν να...
Τότε ακολούθησε η πείνα και οι στερήσεις. Οι Βούλγαροι δεν φρόντιζαν παρά μόνο για τους εαυτούς τους. Οι θάνατοι από την πείνα άρχισαν να...

Βούλγαροι επιστρατεύουν με τη βία
«... Λίγες μέρες μετά την επίσημη είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο, ο δημόσιος κήρυκας του Σιδηροκάστρου διαλάλησε σε όλη την πόλη: «Κατά διαταγήν της βουλγαρικής κυβερνήσεως, όλοι οι άνδρες του Σιδηροκάστρου από ηλικία 17 μέχρι 60 ετών, να παρουσιαστούν εντός της αύριον εις το Φρουραρχείον διά να σταλούν εις το εσωτερικόν της Βουλγαρίας ως όμηροι. Το μέτρον αυτό εκρίθη αναγκαίον διά την ασφάλειαν του ...

«... Ζιλιάχοβα*, 6 Μαρτίου Ι919
«Ο ονομαζόμενος Περικλής Τσέρτσογλου, που γεννήθηκα στο Τσουρλού της Θράκης, ηλικίας 45 ετών, κάτοικος Γκούλατση, επάγγελμα αγρότης, πρόεδρος του χωριού Γκούλατση, αφού ορκίστηκα έκανα την παρακάτω κατάθεση ενώπιον της Επιτροπής: Το χωριό μας Γκούλατση το έφτιαξε η ελληνική κυβέρνηση το 1914. Όλοι είμαστε πρόσφυγες από τη Θράκη. Στο χωριό μας εισέβαλαν 150 περίπου Βούλγαροι στις 6 Αυγούστου 1918. Κατέλαβαν όλα τα σπίτια και διέταξαν τους ...

Ποίημα για την «Ομηρία»
Ένα πουλάκι πέταξε
'πό μέσα απ' την Αθήνα
γύρισε ξαναγύρισε
να βρει Μακεδονία....

Σεπτέμβριος 1922. Η λήξη του ελληνοτουρκικού πολέμου καταγράφεται στην ιστορία ως Μικρασιατική Καταστροφή. Περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες κατέκλυσαν την Ελλάδα. Ο νομός Σερρών υποδέχτηκε 70.000 πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Αν. Θράκη. Απ' αυτούς η πόλη των Σερρών απορρόφησε 13.534 άτομα.
Το πρώτο κύμα προσφύγων κατέφθασε στη Μακεδονία, κι ειδικότερα στις Σέρρες, στο τέλος του 1922. Όλοι οι διαθέσιμοι χώροι (σπίτια, αποθήκες, ύπαιθρος) φιλοξενούσαν στην αρχή όπως όπως το τρομαγμένο και δύστυχο ανθρωπομάνι. Όλη η χώρα μετατράπηκε σ' ένα απέραντο στρατόπεδο προσφύγων. Τη φροντίδα όλου αυτού του δυστυχισμένου πλήθους ανέλαβε η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων.
Πολλοί πρόσφυγες επέλεξαν την ύπαιθρο για να εγκατασταθούν. Έτσι, ζήτησαν καταφύγιο σε χωριά του σερραϊκού κάμπου (Βυρώνεια, Παλαιοκώμη, Γάζωρος, κ.λ.π.) ή έχτισαν απ' την αρχή τα δικά τους χωριά (Ν. Σκοπός, Μαυρόλοφος, Ν. Μπάφρα, κ.λ.π.). Άλλοι επέλεξαν την πόλη. Η εγκατάστασή τους υλοποιήθηκε με πολλούς τρόπους: α) με τη βοήθεια του Κράτους, μέσω της ανοικοδόμησης κατοικιών από την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων και την Πρόνοια, β) μέσω της ομαδικής παραχώρησης οικοπέδων ...
Το πρώτο κύμα προσφύγων κατέφθασε στη Μακεδονία, κι ειδικότερα στις Σέρρες, στο τέλος του 1922. Όλοι οι διαθέσιμοι χώροι (σπίτια, αποθήκες, ύπαιθρος) φιλοξενούσαν στην αρχή όπως όπως το τρομαγμένο και δύστυχο ανθρωπομάνι. Όλη η χώρα μετατράπηκε σ' ένα απέραντο στρατόπεδο προσφύγων. Τη φροντίδα όλου αυτού του δυστυχισμένου πλήθους ανέλαβε η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων.
Πολλοί πρόσφυγες επέλεξαν την ύπαιθρο για να εγκατασταθούν. Έτσι, ζήτησαν καταφύγιο σε χωριά του σερραϊκού κάμπου (Βυρώνεια, Παλαιοκώμη, Γάζωρος, κ.λ.π.) ή έχτισαν απ' την αρχή τα δικά τους χωριά (Ν. Σκοπός, Μαυρόλοφος, Ν. Μπάφρα, κ.λ.π.). Άλλοι επέλεξαν την πόλη. Η εγκατάστασή τους υλοποιήθηκε με πολλούς τρόπους: α) με τη βοήθεια του Κράτους, μέσω της ανοικοδόμησης κατοικιών από την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων και την Πρόνοια, β) μέσω της ομαδικής παραχώρησης οικοπέδων ...
Πρόσφυγας: Αυτός που αναγκάζεται ή εξαναγκάζεται να εγκαταλείψει την πατρίδα του ή τον τόπο της μόνιμης κατοικίας του. Οικοδομικός συνεταιρισμός: Ένωση προσώπων η οποία έχει ως σκοπό τη συνεργασία των μελών της για την οικοδόμηση οικιών και άλλων κτισμάτων.
Σηροτροφία: Η εκτροφή μεταξοσκώληκων για την παραγωγή μεταξιού. Γενοκτονία: Έγκλημα που διαπράττεται με σκοπό τη συστηματική εξόντωση μιας ομάδας ανθρώπων που ανήκουν στο ίδιο έθνος, στην ίδια φυλή ή στην ίδια θρησκεία. |
| Ιδρύεται η Ε.Σ.Σ.Δ. (Δημιουργήθηκε από τους νικητές της επανάστασης του 1917 που προσπάθησαν να συμπεριλάβουν στο νέο κράτος όλες τις περιοχές της παλιάς ρωσικής αυτοκρατορίας). |
|
| 1922 | Η Τουρκία ανακηρύσσεται σε Δημοκρατία από τον Κεμάλ Ατατούρκ. |
| 1928 | Ο Φλέμινγκ ανακαλύπτει την πενικιλίνη. |

Αστικοί προσφυγικοί Συνοικισμοί στα Σέρρας του Μεσοπολέμου
![]() |
1 .Συνοικισμός Στ. Γονατά (Πυροβολικού) - 2. Αστικός Συνοικισμός Στρατώνων Ιππικού - 3. Συνοικ. Αγίων Αναργύρων - 4. Συ-νοικ. Μπαϊρ Μαχαλά (Καλλιθέας) - 5. Αστικοσηροτροφικός Συνοικισμός ... |

H Μεικτή Επιτροπή,
που συστήθηκε για την εφαρμογή της συμφωνίας περί της ανταλλαγής των πληθυσμών, ζητούσε στοιχεία από τους πρόσφυγες προκειμένου να διευθετήσει τα περιουσιακά τους στοιχεία.»

«Οι κάτοικοι του προσφυγικού συνοικισμού Καλκάνη παρακαλούν δι' ημών το δημοτικό συμβούλιον όπως εις ορισμένας οδούς του τμήματος τούτου δοθούν ονομασίαι σχέσιν έχουσαι προς τον προσφυγικόν κόσμον»στοιχεία.»
Απόσπασμα αρθρογραφίας εφ. «Πρόοδος», φύλ. 25/15-12-1929.




